Phải đến lần thứ hai mua sách ở đây tôi mới để ý mà ngẫm. Chị bán hang bị tật 1 tay, theo tôi nghĩ có lẽ là bẩm sinh. Với cái tay tật như vậy thì đến làm việc cá nhân còn khó nữa là lao động. Và trong số những công việc có thể làm được, chị chọn đi bán sách.
Cái hàng sách của chị, gọi là hàng có lẽ hơi phóng đại, chỉ là một cái bậu cửa mượn của nhà khác, trên bày tầm hơn chục cuốn. Khách vào mua, cứ việc đứng chọn xem thoải mái. Chị ngồi cái ghế gỗ con con bên cạnh, khách chọn xong thì bảo tính tiền.
Tôi thích mua sách ở đây, thứ nhất là vì giá rẻ, rất rẻ, thậm chí có những cuốn tôi cho là quá rẻ, nếu so với giá của các cửa hang sách cũ khác ở Hà Nội, thứ hai là vì sách rất mới. Tuy không thể coi là mới như vừa ra lò, nhưng so với mặt bằng chung thì đây là một trong số ít các cửa hang sách mới như vậy, dù mua về có không đóng bìa cho sách cũng chẳng sao.
Từ cái chuyện sách rất mới này, mới chợt nghĩ hay đây đều là sách lấy từ một tủ sách gia đình nào đó ra. Đặc điểm chung dễ nhận thấy ở các cuốn sách bán tại đây, là hầu hết đều được đóng theo kiểu tập rời chứ không phải theo kiểu khâu chỉ, như càng khẳng định cho ý nghĩ này. Có khi lại chính là từ tủ sách gia đình nhà chị ra cũng nên. Tự dưng lại thấy ngậm ngùi. Mình mua sách từ thư viện nhà người ta về cho thư viện của mình. Lẽ ra cũng chẳng phải nghĩ nhiều đến thế nếu người bán sách không bị tật, đến mức – theo suy đoán của bản than – phải bán cả tủ sách gia đình mình, được tích cóp có lẽ từ đời trước cũng nên. Chỉ vì không có kiếm được việc gì khác mới phải bán sách qua ngày. Sách bán rẻ thế này, liệu mỗi ngày được bao nhiêu, có đủ nổi một bữa cơm hay không ? Hỏi chuyện, chị vui vẻ bao còn 2 bao tải nữa. Chợt nghĩ 2 bao tải, chứ 20 bao tải, rồi cũng hết. Hết rồi thì sẽ ra sao ?
Số phận sách cũ kể cũng gian nan, mua đi bán lại, trao tay người này đến nhà người nọ. Trước giờ tôi không quan tâm lắm nên rất lấy làm lạ khi những cuốn sách có dấu của chủ trước lại được xem là có giá trị hơn, và nhiều người khi bán đi số sách của mình, lại yêu cầu người mua phải xóa các dấu tích của mình trên những cuốn sách đó. Thế nhưng giờ nghĩ lại cũng đúng. Mỗi dấu tích ấy như một mảnh ký ức lưu giữ chút tình cảm của người chủ trước, làm nên một cái hồn khác của cuốn sách, một cái hồn thấm đẫm tình người.
Mua cho chị 80 ngàn tiền sách. Với cái giá quá rẻ, chưa kể những lần làm tròn tiền, tôi thật sự đã quá may mắn khi chỉ bỏ một số tiền nhỏ, so với những lần mua sách khác, nhưng mua được cả một túi nilon đầy. Ra về mà chị cứ cám ơn mãi, trong khi lẽ ra người cảm ơn là tôi mới phải. Có điều, lời nói cứ ứ lại trong cổ họng, không sao thốt ra nổi, chỉ có thể lí nhí câu chào mà ra về…